دفتر کل توزیع شده (Distributed Ledger)، پایگاه داده‌ای است که به طور توافقی در بین چندین سایت، مؤسسه یا مناطق جغرافیایی مختلف به اشتراک گذاشته شده و توسط افراد متعددی قابل دسترس است. به اشتراک گذاشته شدن اطلاعات باعث می شود که تراکنش‌ها برای عموم قابل مشاهده باشد. هر فرد شرکت‌کننده که نود (node) یا گره نامیده می شود، می‌تواند به داده‌های به اشتراک گذاشته شده در کل شبکه دسترسی داشته و یک نسخه مشابه از آن را در اختیار داشته باشد. هر تغییر یا اضافاتی که در دفتر کل ایجاد شده باشد، در عرض چند ثانیه یا چند دقیقه برای همه شرکت‌کنندگان کپی می‌شود.

دفتر کل توزیع شده در مقابل دفتر کل متمرکز قرار دارد که اکثر شرکت‌ها امروزه از آن استفاده می‌کنند. دفتر کل متمرکز بیشتر در معرض حملات سایبری و کلاهبرداری قرار دارد، زیرا داده‌ها در این نوع از دفتر کل در مکان‌هایی مشخص ذخیره می‌شوند.

بلاک‌چین نوعی دفتر کل توزیع شده است که توسط بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود.

دفتر کل توزیع شده چگونه کار می‌کند؟

از زمان‌های قدیم، دفتر کل در قلب معاملات اقتصادی قرار داشته و هدف آن ثبت قراردادها، پرداخت‌ها، معاملات خرید و فروش یا جابه‌جایی دارایی‌ها و املاک بوده است.

 در طی چند دهه گذشته، کامپیوترها فرآیند ثبت سوابق و نگهداری دفتر کل را با سهولت و سرعت زیاد، فراهم کرده‌اند. امروزه، با پیشرفت تکنولوژی، اطلاعات ذخیره شده در کامپیوترها به سمت امنیت رمزنگاری و غیرمتمرکز شدن حرکت می‌کنند. شرکت‌ها می‌توانند از این فناوری به اشکال مختلف استفاده کنند، یکی از این اشکال، استفاده از دفتر کل توزیع شده است.

دفتر کل توزیع شده را می‌توان به عنوان دفتر کل هر معامله یا قراردادی توصیف کرد که به شکل غیرمتمرکز توسط افراد مختلف در مکان‌های مختلف نگهداری می‌شود. این توزیع دفترها باعث می‌شود که به یک مقام مرکزی برای نظارت بر روی آن و همچنین برای جلوگیری از تقلب نیازی نباشد.

تمام اطلاعات روی دفتر کل به صورت ایمن و دقیق با استفاده از رمزنگاری ذخیره می‌شوند و با استفاده از کلیدهای خصوصی و امضاهای رمزنگاری می‌توان به آن‌ها دسترسی داشت. پس از ذخیره اطلاعات، دفتر کل به یک پایگاه داده تغییرناپذیر تبدیل می‌شود که فقط قوانین شبکه بر آن حاکم است.

مزایای دفتر کل توزیع شده

در حالی که دفتر کل متمرکز در معرض حملات سایبری قرار دارد، حمله به دفتر کل توزیع شده بسیار سخت‌تر است، زیرا برای موفقیت یک حمله، همه نسخه‌های توزیع شده از آن باید به طور همزمان مورد حمله قرار گیرند. علاوه بر این، داده‌های ذخیره شده در برابر تغییرات مخرب یک طرفه مقاوم هستند. دفتر کل توزیع شده با دشواری دستکاری و حمله، امکان شفافیت گسترده اطلاعات را فراهم می‌کند.

دفتر کل توزیع شده همچنین ناکارآمدی‌های موجود در سیستم‌های انسانی را کاهش می‌دهد و مدت زمان انجام تراکنش را سرعت می‌بخشد. از آنجایی که تایید و ثبت تراکنش توسط کامپیوتر انجام می‌شود، در ۲۴ ساعت شبانه روز تراکنش ها قابل ثبت هستند. همه این موارد باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های کلی نهادهایی که از دفتر کل توزیع شده استفاده می‌کنند، می‌شود.

دفاتر توزیع شده همچنین گردش آسان اطلاعات را فراهم می‌کنند. این امر باعث می‌شود حسابداران هنگام بررسی صورت‌های مالی، گردش حساب مورد نظر را به راحتی دنبال کنند. این قابلیت به حذف احتمال تقلب در دفاتر مالی یک شرکت کمک می‌کند. کاهش استفاده از کاغذ نیز برای محیط زیست مفید است.

کاربردهای دفتر کل توزیع شده

فناوری دفتر کل توزیع شده پتانسیل زیادی برای ایجاد انقلابی نو در شیوه کار دولت‌ها، مؤسسات و شرکت‌ها دارد. این فناوری می‌تواند به دولت‌ها در جمع‌آوری مالیات، صدور گذرنامه، ثبت اسناد زمین، مجوزها و هزینه‌های مزایای تامین اجتماعی و همچنین روش‌های رای‌گیری کمک کند.

صنعت‌های مختلفی هستند که استفاده از دفتر کل توزیع شده در آن ها موج می‌زند، از جمله:

• امور مالی و دارایی
• موسیقی و سرگرمی
• الماس و دارایی‌های گران‌بها
• آثار هنری
• زنجیره تامین کالاهای مختلف

با این که فناوری دفتر کل توزیع شده دارای مزایای متعددی است، هنوز در مراحل اولیه خود قرار دارد و افراد متخصص در حال بررسی‌ این هستند که چگونه آن را به بهترین شکل ممکن به کار گیرند. در هر صورت یک چیز واضح است و آن هم این که قالب آینده دفاتر کل با قدمت چند صد ساله باید غیرمتمرکز باشد.